Ảo giác trong lúc đang ngủ thường bị nhiều người nhầm lẫn với giấc mơ. Vậy ảo giác khi ngủ là gì? Nguyên nhân do đâu? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Ảo giác khi ngủ là gì?
Ảo giác khi ngủ là một chứng rối loạn giấc ngủ. Được xem là chứng mất ngủ liên quan đến các sự kiện không mong muốn đi kèm với giấc ngủ. Hiện tượng này xuất hiện vào thời điểm giữa giai đoạn ngủ và thức.
Ảo giác lúc ngủ là những sự kiện tưởng tượng có vẻ rất thực. Chúng có thể liên quan đến các giác quan về âm thanh, xúc giác, vị giác và khứu giác. Thậm chí có thể liên quan đến cảm giác chuyển động.
Bạn cũng có thể có ảo giác thị giác phức tạp dưới dạng hình ảnh tĩnh của người hoặc động vật. Những điều này có xu hướng xảy ra ngay sau khi bạn đột ngột bị đánh thức. Bạn cứ nghĩ là mình đã thức dậy và nghĩ rằng những hình ảnh đó là thật.
Những hình ảnh này có thể bị bóp méo về hình dạng hoặc kích thước. Có thể tồn tại trong nhiều phút và có xu hướng biến mất nếu bật đèn. Đôi khi chúng có thể được gây ra bởi chứng đau nửa đầu. Trong trường hợp này, cơn đau đầu nhanh chóng xuất hiện theo sau những hình ảnh đó.
Ảo giác thường xảy ra vào một trong hai thời điểm sau:
- Khi bạn chuẩn bị đi vào giấc ngủ (ảo giác hypnagogic)
- Khi bạn vừa thức dậy
Nó cũng có thể là một dấu hiệu của chứng ngủ rũ, đặc biệt nếu các sự kiện xảy ra vào ban ngày.
Ảo giác khi ngủ và tê liệt khi ngủ có thể xảy ra cùng lúc. Bạn cũng có thể có các giai đoạn nói chuyện khi ngủ (thường gọi là nói mớ khi ngủ) hoặc mộng du.
Ảo giác khi ngủ khác với ảo giác liên quan đến rối loạn sức khỏe tâm thần
Mặc dù ảo giác lúc ngủ có một số điểm tương đồng với ảo giác mà những người bị tâm thần phân liệt trải qua, nhưng có một số đặc điểm phân biệt chính. Ảo giác giấc ngủ liên quan nhiều đến thị giác, trong khi ảo giác tâm thần phân liệt chủ yếu là thính giác.
Mọi người bị ảo giác khi ngủ, họ thường nhận ra chúng là ảo giác hơn tin chúng là thật. Ngoài ra, người gặp ảo giác giấc ngủ thường dễ quên cảm giác đó hơn người bị ảo giác tâm thần phân liệt. Ảo giác khi ngủ thường không có tác động lớn đến cuộc sống của một người.
Nếu bạn bị ảo giác liên quan đến giấc ngủ nhưng vẫn rất tỉnh táo vào ban ngày, bạn có thể không cần lo lắng rằng ảo giác của mình là một triệu chứng của bệnh tâm thần. Những người bị tâm thần phân liệt thường nghe thấy giọng nói hoặc nhìn thấy những người không có ở đó và họ thường tin rằng những ảo giác này là có thật. Họ cũng gặp phải nhiều triệu chứng khác, chẳng hạn như hoang tưởng, rối loạn suy nghĩ và khó tập trung hoặc khó nói.
Ảo giác đôi khi xảy ra ở những người gặp các rối loạn sức khỏe tâm thần khác. Ví dụ, người bị trầm cảm nặng, rối loạn lưỡng cực, rối loạn tâm thần sau sinh, rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) hoặc rối loạn nhân cách ranh giới có ảo giác. Nếu ảo giác của bạn chỉ xảy ra khi bạn đi vào giấc ngủ, chúng có thể không phải do một trong những rối loạn này. Ngoài ra, bất kỳ ai mắc một trong những rối loạn tâm thần này đều gặp phải các triệu chứng khác ngoài ảo giác.
Cuối cùng, sự gia tăng ảo giác đã được tìm thấy ở những người dùng amitriptylin, một loại thuốc dùng để điều trị chứng trầm cảm. Tuy nhiên, các bác sĩ không coi sự gia tăng ảo giác này là một vấn đề hay lý do để ngừng thuốc.
Ảo giác ảo giác khác với ác mộng như thế nào?
Ảo giác khi ngủ khác với ác mộng, nhưng cả hai đều có một số điểm tương đồng. Chúng đều liên quan đến giấc ngủ – không xảy ra vào ban ngày khi bạn thức nhiều.
Ảo giác giấc ngủ xảy ra vào ban đêm khi bạn đi vào giấc ngủ hoặc lúc gần thức dậy. Còn những giấc mơ sống động, chẳng hạn như ác mộng, xảy ra muộn hơn trong chu kỳ giấc ngủ khi bạn đã ngủ sâu, phổ biến nhất là trong giai đoạn chuyển động mắt nhanh (giấc ngủ REM).
Ác mộng thực chất là những giấc mơ đáng sợ. Mọi người thường thức dậy sau cơn ác mộng với cảm giác sợ hãi và nhớ lại những gì đã xảy ra trong giấc mơ một cách chi tiết. Mặc dù ảo giác trong lúc ngủ đôi lúc có thể gây sợ hãi, nhưng chúng không kéo dài và ám ảnh như ác mộng.
Trong khi ác mộng liên quan đến cốt truyện chi tiết, ảo giác khi ngủ thường chỉ là một chuỗi hình ảnh chuyển động. Đôi khi kèm theo âm thanh hoặc cảm giác cơ thể.
Các triệu chứng của ảo giác khi ngủ là gì?
Ảo giác khi ngủ là ảo giác xảy ra khi bạn đang chìm vào giấc ngủ hoặc vừa thức dậy. Ngoài ra, không có triệu chứng phụ khác. Có thể là ảo giác thị giác, thính giác hoặc xúc giác. Một người cũng có thể bị ảo giác khi ngủ liên quan đến thị giác, thính giác và xúc giác cùng một lúc. Nghiên cứu cho thấy mức độ phổ biến của từng loại ảo giác trong lúc ngủ:
- 86% hình ảnh
- 8% đến 34% âm thanh
- 25% đến 44% xúc giác
Ảo giác thị giác thường liên quan đến các hình dạng, màu sắc và hình ảnh chuyển động. Ví dụ, tương tự như nhìn vào kính vạn hoa. Hình ảnh trực quan cũng có thể bao gồm động vật, con người, khuôn mặt và cảnh sống động như thật. Những hình ảnh này thường đứng yên hoặc chuyển động. Nhưng chúng không liên quan đến một câu chuyện hoặc sự tương tác như trong những giấc mơ.
Ảo giác thính giác thường liên quan đến âm thanh. Ví dụ, phổ biến là âm thanh của điện thoại, tiếng chuông cửa, tiếng người nói chuyện hoặc tiếng động vật. Và, những âm thanh này cũng không liên quan đến một câu chuyện nào như trong giấc mơ.
Ảo giác cảm giác hoặc xúc giác ám chỉ khi cơ thể cảm thấy những cảm giác không có thật. Ví dụ, bạn có thể cảm thấy mình như không trọng lượng hoặc giống như bạn đang ngã. Đôi khi người ta cảm nhận được rằng có người khác đang ở trong phòng, mặc dù không có ai. Ảo giác cảm giác này thường liên quan đến chứng tê liệt khi ngủ, có thể cùng xảy ra với ảo giác khi ngủ.
Các yếu tố nguy cơ gây ra ảo giác khi ngủ là gì?
Ảo giác liên quan đến giấc ngủ dường như rất phổ biến. Chúng xuất hiện ở một phần ba tổng số người trên thế giới. Và thường phổ biến hơn ở thanh thiếu niên. Ở nhiều người, hiện tượng này có xu hướng giảm dần theo độ tuổi. Chúng cũng xảy ra ở phụ nữ thường xuyên hơn một chút so với nam giới. Rất phổ biến ở những người mắc chứng ngủ rũ. Các yếu tố có thể gây ra chúng bao gồm:
- Loại thuốc đang sử dụng hiện tại
- Sử dụng nhiều rượu và chất kích thích khác
- Căng thẳng, lo lắng
- Rối loạn tâm trạng
- Mất ngủ
Nguyên nhân gây ra chứng ảo giác khi ngủ cũng có thể là do cơn động kinh. Trong trường hợp này, chúng có xu hướng là những giai đoạn ngắn, trực quan.
Làm thế nào để điều trị ảo giác khi ngủ?
Ảo giác liên quan đến giấc ngủ có thể cần hoặc không cần điều trị. Chúng có xu hướng giảm dần theo thời gian. Chúng cũng có thể giảm khi bạn:
- Ngủ đủ giấc
- Giữ một lịch trình ngủ đều đặn
- Tránh rượu và một số chất kích thích
Nếu chúng gây gián đoạn giấc ngủ hoặc làm bạn lo lắng, thì có thể hỏi bác sĩ kê đơn thuốc cho bạn. Hoặc thay đổi loại thuốc hiện tại mà bạn đang dùng nếu chúng có ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn.
>> Xem thêm: Cách giúp bạn dễ đi vào giấc ngủ tại đây
Tham khảo: Sleep Education, Sleep Foundation
21 Tháng Mười, 2021
